زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

عبدالله نخعی





ابوالعباس عبدالله بن احمد نخعی (قرن سوم یا چهارم هجری)، از راویان راستگو و ثقه و از بزرگان شیعه در قرن سوم یا چهارم هجری قمری در کوفه بود.


۱ - معرفی اجمالی



ابوالعباس عبدالله (عبیدالله) بن احمد بن نهیک نخعی کوفی، معروف به ابن نَهیک، آل نهیک از خانواده‌های شیعه و عالم پرور کوفه بود و عبیدالله یکی از آنهاست که در کوفه می‌زیست. منابع رجالی شیعه او را از بزرگان شیعه، راستگو و ثقه معرفی کرده‌اند. ظاهراً احمد بن نهیک کاتب عبدالله بن طاهر بن حسین، پدر اوست. شیخ طوسی نام او را در زمره افرادی قرار داده که از ائمه (علیهم‌السّلام) روایت نکرده‌اند.
عبیدالله بعداً به مکه مهاجرت کرد، اما از زمان هجرت و مدت اقامتش در مکه و اینکه آیا تا آخر عمر در آنجا بوده یا نه، گزارشی در دست نیست.

۲ - اساتید و شاگردان



از اساتید و شاگردان او برمی‌آید که در عراق به تحصیل و تدریس پرداخته است. محمد بن ابی عمیر (م۲۱۷ق)، علی بن حسن طاطری، محمد بن عصام سمین و عباس بن هشام ناشری از اساتید، و علی بن مبارک بن رباح، احمد برقی۲۸۰ق) و حمید بن زیاد۳۱۰ق)، احمد بن عبیدالله در شمار شاگردان اویند. همچنین ابوالقاسم جعفر بن محمد علوی رویانی (زنده در ۳۴۰ق) از کسانی است که در مکه نزد نهیکی تلمذ کرده است، از این‌رو از او با عنوان معلم و مؤدب خود یاد می‌کند.
[۱۴] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۶۷.
به هر حال ابن نهیک از عالمان و محدثان صدوق، موثق و جلیل القدر بود، گرچه از ائمه (علیهماالسلام) روایتی ندارد.

۳ - تالیفات



النوادر اثر اوست. حمید بن زیاد کتاب‌های المناسک، الحج، فضائل الحج، الثلاث و الاربع و المثالب را نیز از او شنیده و روایت کرده، ولی به گفته نجاشی، معلوم نیست که این کتب، تالیف خود ابن نهیک بوده یا کس دیگر، کما اینکه ابوالقاسم رویانی کتاب الصلاة حریز سجستانی را از عبیدالله فرا گرفته است. از آن گذشته، حمید بسیاری از اصول اربعماه را از نهیکی روایت کرده است.

۴ - وفات



تاریخ درگذشت ابن نهیک گزارش نشده، اما با توجه به وفات اساتید و شاگردانش به دست می‌آید که در قرن سوم می‌زیسته است.
[۲۷] اعلمی، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱۲، ص۴۶۴، (مغ).
[۳۳] فیض کاشانی، ملامحسن، نضد الایضاح، ص۲۰۳.


۵ - پانویس


 
۱. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۲.    
۲. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۲.    
۳. ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۰.    
۴. شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۸۰.    
۵. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۲.    
۶. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۲۹۳.    
۷. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۱۱۵.    
۸. خزاز، علی بن محمد، کفایة الاثر، ص۴۴.    
۹. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۵.    
۱۰. شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۷۰.    
۱۱. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۴۷۱.    
۱۲. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۲.    
۱۳. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۴۵.    
۱۴. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۶۷.
۱۵. کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۱۶۹.    
۱۶. شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۸۰.    
۱۷. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۲.    
۱۸. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۲.    
۱۹. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۴۵.    
۲۰. شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۴۸۰.    
۲۱. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۳۲.    
۲۲. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۷۵.    
۲۳. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۴۷۱.    
۲۴. مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۱۴.    
۲۵. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۵، ص۲۸۹.    
۲۶. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۲، ص۲۶۷.    
۲۷. اعلمی، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱۲، ص۴۶۴، (مغ).
۲۸. حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۱۶.    
۲۹. شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۰۳.    
۳۰. خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۱۱۳۱۱۵.    
۳۱. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۱۰.    
۳۲. کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۰۲.    
۳۳. فیض کاشانی، ملامحسن، نضد الایضاح، ص۲۰۳.
۳۴. علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۲۳۵.    
۳۵. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۶، ص۲۴۸.    
۳۶. علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۰۲.    


۶ - منبع



پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۹۰-۴۹۱، برگرفته از مقاله «عبدالله نخعی».
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۰۸، برگرفته از مقاله «عبیدالله نهیکی».






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.